Vậy là mùa giải Nobel năm 2021 đã kết thúc với không một chiến thắng nào dành cho vắc-xin COVID-19. Trước đó, nhiều người đã hi vọng Katalin Karikó và Drew Weissman, hai nhà khoa học phát triển công nghệ mRNA sẽ giành được giải Nobel Y học năm 2021, hoặc chí ít cũng là giải Nobel hoá học vì họ đã có công tìm ra cách ổn định những phân tử mRNA ngoại lai nổi tiếng là khó bền vững trước hệ miễn dịch cơ thể người.
Ngay tại thời điểm này, công nghệ mRNA không chỉ chứng minh được đóng góp to lớn của nó vào việc kết thúc đại dịch COVID-19. Trong tương lai, nó còn có thể được sử dụng để tạo ra những thế hệ thuốc và vắc-xin hoàn toàn mới, giúp chúng ta chống lại không chỉ các căn bệnh truyền nhiễm như cúm, Ebola, HIV mà còn cả các bệnh không truyền nhiễm như bệnh tim mạch, ung thư và các căn bệnh di truyền hiếm gặp.
Vậy điều gì đã ngăn cản vắc-xin mRNA tới với một giải Nobel ngay năm nay?
Theo nguyên tắc, các đề cử của giải Nobel sẽ chỉ được tiết lộ sau 50 năm tính từ ngày được đề cử.
“Những người đứng sau giải Nobel đã có cơ hội làm được điều gì đó với các giải thưởng năm nay để trực tiếp hỗ trợ cho các nỗ lực y tế trên toàn cầu trong một trận đại dịch 100 năm mới có một lần. Nhưng họ đã chọn không làm gì cả“, nhà sinh học tế bào Alexey Merz tại Đại học Washington cho biết. “Đây rõ ràng là một thiếu sót mà ai cũng có thể nhận thấy. Và quyết định đó có thể phải đánh đổi bằng rất nhiều mạng sống”.
Được đề cử quá muộn?
Đó là những gì mà các nhà khoa học có thể đoán được qua lời giải thích của Göran Hansson, tổng thư ký Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển ở Stockholm, nơi chọn ra những người đoạt giải Nobel.
“Sự phát triển của vắc-xin mRNA là một câu chuyện thành công tuyệt vời đã mang lại những tác động tích cực và to lớn đối với nhân loại. Tất cả chúng tôi đều rất biết ơn các nhà khoa học đứng đằng sau phát minh đó“, Göran Hansson nói. “Đây là một trong những khám phá sẽ nhận được đề cử. Nhưng chúng ta cần phải có thời gian”.
Theo nguyên tắc, các đề cử của giải Nobel sẽ chỉ được tiết lộ sau 50 năm tính từ ngày được đề cử. Điều đó nghĩa là chúng ta phải đợi tới năm 2071 mới có thể biết liệu vắc-xin mRNA có thực sự được đề cử trong mùa Nobel 2021 hay không?
Nhưng theo phỏng đoán của nhiều nhà khoa học, có thể Katalin Karikó và Drew Weissman đã được đề cử khá muộn. Thông thường, các đề cử người đoạt giải Nobel phải được gửi về ủy ban ở Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển trước ngày 1 tháng Hai hàng năm.
Hansson lưu ý rằng đó là thời điểm chỉ hơn 2 tháng sau khi vắc-xin mRNA đầu tiên và một số vắc-xin COVID-19 khác chứng tỏ được sức mạnh của chúng qua các thử nghiệm lâm sàng. Thậm chí, chưa ai có thể đánh giá được liệu chúng có tác động tích cực đối với đại dịch hay không.
“Ngay tại thời điểm này, chúng tôi thậm chí vẫn còn đang phải theo dõi thêm”, Hansson nói.
Trung bình phải mất tới 30 năm kể từ ngày một khám phá được thực hiện cho tới khi tác giả của nó nhận được giải Nobel.
Lịch sử dường như cũng không ủng hộ một giải Nobel được trao quá sớm. Nhà vật lý học Santo Fortunato, giám đốc của Viện Nghiên cứu Mạng lưới Khoa học thuộc Đại học Indiana cho biết: Thông thường, khoảng thời gian trung bình mà một khám phá chờ đến ngày nó đoạt giải Nobel là 30 năm.
Vắc-xin mRNA là một ý tưởng ra đời từ những năm 1990. Tuy nhiên, những khám phá quan trọng nhất của Katalin Karikó và Drew Weissman giúp hiện thực hóa ý tưởng đó mới chỉ được thực hiện vào đầu những năm 2000. Nghĩa là nếu tính trung bình, chúng ta phải đợi 10 năm nữa thì khám phá về mRNA mới nhận được giải Nobel.
Đó là khoảng thời gian đủ để công nghệ này chứng minh được hiệu quả và những tác động tích cực của nó với nhân loại. Kỳ vọng Nobel của vắc-xin mRNA hiện nay chủ yếu chỉ đến từ đóng góp của nó vào đại dịch COVID-19 nói riêng.
